Khác với thần thoại, truyền thuyết trong văn hóa dân gian không chú trọng phản ánh " thời kỳ ấu thơ" (Mác) của loài người.
Truyền thuyết bám lấy lịch sử hình thành của một cộng đồng tộc người, với các mặt quan hệ xã hội nhân sinh như: Địa vực cư trú, nhu cầu ăn mặc; hướng tới khẳng định quyền độc lập tự chủ của một quốc gia sơ khởi hay các "tiểu vương quốc". Những thiên thần được sáng tạo trong thần thoại, giờ đây được tái tạo và cấu thành truyền thuyết như một sức mạnh trợ giúp - chứ không phải toàn lực - cho con người. Hình ảnh thơ mộng của thiên thần có khả năng vô địch, để áp đặt, khống chế, sinh thành vũ trụ, muôn loà vốn có ở thần thoại chỉ còn là bóng dáng. Truyền thuyết tập trung khắc họa người anh hùng bộ tộc, đứng đầu cộng đồng do chiến tích mà có địa vị, bước đầu khẳng định hình thức nhà nước cùa những tiểu vương quốc cổ đại.