Nhắc đến GS.TS.NGND Trần Đình Sử là nhắc đến một nhà nghiên cứu văn học tài năng với nhiều công trình khoa học mẫu mực. Bằng cái nhìn nhạy bén và học vấn uyên thâm, ông đã đưa thi pháp học trở thành bộ môn nghiên cứu có tầm ảnh hưởng rộng lớn ở Việt Nam suốt mấy chục năm qua. Những kiến giải khoa học về các vấn đề lí thuyết và thực tiễn văn học của Trần Đình Sử bao giờ cũng hàm chứa cái mới, kích thích tìm tòi và kích hoạt đối thoại. Tinh thần khai phóng, niềm đam mê học thuật của ông được kết tụ trong hàng chục công trình có khả năng mời gọi lâu dài và được truyền tải qua những những bài giảng say mê, đầy nhiệt huyết. Trên bục giảng, trong các sinh hoạt khoa học, ông là người được bạn hữu và nhiều thế hệ học trò quý trọng, ngưỡng mộ.
Nhân dịp sinh nhật lần thứ 80 của Giáo sư Trần Đình Sử, nhiều thế hệ học trò, bạn hữu quý mến ông đã cùng Nhà xuất bản Đại học Sư phạm tổ chức biên soạn công trình Lí thuyết và thi pháp văn học nhằm hai mục đích: tôn vinh những đóng góp quý báu của ông đối với sự nghiệp nghiên cứu văn học và sự nghiệp giáo dục nước nhà; đồng thời, để bạn đọc hiểu rõ hơn con người và nhân cách Trần Đình Sử trong nhiều mối quan hệ xã hội và học thuật khác nhau.
Tương ứng với mục đích đã nói ở trên, cấu trúc quyển Lí thuyết và thi pháp văn học gồm hai phần: Văn tuyển và Những tiếng nói tri âm.