Dân tộc Việt Nam, theo học giả Đào Duy Anh, có một vận mệnh đặc biệt khi trở thành đại biểu duy nhất trong nhóm Bách Việt không bị Hán hóa và đã kiên cường thoát khỏi ách đô hộ trong suốt hơn 10 thế kỷ để trở thành một quốc gia độc lập. Lý giải cho tinh thần quốc gia quật khởi đó, Đào Duy Anh đã phân tích một cách khá toàn diện các nguyên do cùng đặc điểm hình thành nên dân tộc Việt Nam trong buổi đầu sơ khai. Các đặc điểm từ chủng tộc, địa bàn sinh sống, trình độ kỹ thuật, phong tục tập quán cho đến tổ chức chính trị, chế độ xã hội cùng những cuộc tranh đấu bền bỉ trong lịch sử đã chứng minh dân tộc Việt Nam có những cơ sở vững chắc cho tinh thần dân tộc nẩy mầm, rèn đúc và phát triển.
Vấn đề nguồn gốc dân tộc Việt Nam, qua hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm, đã và luôn trở thành một trong những mối bận tâm chưa có hồi kết của các trí thức người Việt. Song có thể nói, chuyên khảo Nguồn gốc dân tộc Việt Nam của Đào Duy Anh đã cho ta một câu trả lời tương đối ngắn gọn, sâu sắc, đồng thời gợi ra những suy nghĩ, tìm tòi mới về vấn đề này.
Thông tin tác giả
Sinh (1904 - 1988) sinh ra ở Thanh Hóa, quê gốc ở Hà Nội. Ông tốt nghiệp Thành chung tại trường Quốc học Huế năm 1923, sau đó dạy học tại trường Tiểu học Đồng Hới (Quảng Bình). Năm 1926, ông cùng chí sĩ Huỳnh Thúc Kháng thành lập báo Tiếng-dân, đồng thời gia nhập Việt Nam Cách mạng đảng. Sau thời gian bị bắt do hoạt động cách mạng (1929), ông chuyển sang con đường hoạt động văn hóa và cống hiến cho khoa học tới tận những năm cuối đời.
Sinh thời, học giả Đào Duy Anh đã thực hiện trên 30 công trình nghiên cứu, được in thành khoảng hơn 60 tập sách, ngoài ra còn tham gia hiệu đính, biên tập và chú giải cho hàng chục đầu sách khác. Phạm vi nghiên cứu của ông bao quát rất nhiều lĩnh vực, và ở lĩnh vực nào cũng đạt được thành tựu đáng kể, như sử học, địa lý, từ điển, ngôn ngữ, văn hóa và văn học dân gian. Những công trình nghiên cứu của học giả Đào Duy Anh được xem là “mang tính khai phá đặt nền tảng cho sự hình thành nền sử học và nền văn hóa học hiện đại Việt Nam”. Tên ông được ghi trong Từ điển Larousse với tư cách là một nhà bách khoa thư của thời hiện đại.