“Những cánh thư ra Bắc vào Nam” là tập hợp 73 bức thư của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và gia đình, viết trong gần 20 năm (1948–1967), từ kháng chiến chống Pháp đến những năm chống Mỹ ác liệt. Phần lớn là thư ông gửi cho vợ - bà Nguyễn Thị Cúc, xen lẫn vài bức gửi cho các con và thư từ hồi âm.
Cuốn sách nằm trong Bộ sách Gia đình “Tướng Thanh - Tướng Vịnh” gồm 4 cuốn: "Những câu chuyện về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh", "Hành trình vì hòa bình (Hồi ức)", "Những cánh thư ra Bắc vào Nam", "Nguyễn Chí Thanh - Những góc nhìn từ hậu thế".
Đó là những lá thư giản dị, ngắn gọn nhưng chan chứa tình cảm, thể hiện nỗi lo lắng, dặn dò về sức khỏe, học tập và đạo đức cho con cái, đồng thời phảng phất tinh thần cách mạng kiên cường. Trong từng dòng chữ, hiện lên chân dung một vị tướng vừa là người lãnh đạo chiến trường, vừa là người chồng, người cha bình dị, luôn khắc khoải nhớ thương gia đình. Những bức thư không chỉ là tư liệu lịch sử quý giá mà còn là di sản tinh thần, tỏa sáng tình yêu thương và khí phách Việt Nam, trở thành nguồn cảm hứng sâu sắc cho các thế hệ hôm nay.
Cuốn sách được chia làm 2 phần nội dung:
- Phần thứ nhất: là những câu chuyện xoay quanh Đại tướng Nguyễn Chí Thanh cùng những người thân trong gia đình, với đồng chí/đồng đội, những câu chuyện hoài niệm về ngôi nhà gia đình từng ở, về mệ nội, về bà Nguyễn Thị Cúc - phu nhân Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, về các địa phương nơi Đại tướng từng có thời gian công tác gắn bó…
- Phần thứ hai: là nội dung các bức thư thời chiến. Trong đó bao gồm 73 bức thư từ năm 1948 đến 1967, gồm:
- 67 bức thư Đại tướng Nguyễn Chí Thanh gửi cho gia đình (vợ - bà Nguyễn Thị Cúc, con cái),
- 3 bức thư Đại tướng gửi riêng cho con,
- 2 thư của bà Cúc gửi ông Thanh,
- 2 thư con gái gửi ba mẹ
Các bức thư trong sách được viết bằng văn phong ngắn gọn, giản dị nhưng chất chứa nhiều xúc cảm, tái hiện sinh động bối cảnh đời sống, xã hội và tình cảm gia đình Đại tướng Nguyễn Chí Thanh trong những năm tháng kháng chiến, vừa mang giá trị lịch sử, vừa giàu tính nhân văn. Nội dung thư còn nhắc đến nhiều cán bộ, nhân vật cấp cao trong Quân đội Nhân dân Việt Nam - những con người đã để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử dân tộc. Đặc biệt, sách còn kèm theo hình ảnh chụp một số bức thư và những bức ảnh về Đại tướng cùng người thân trong gia đình, góp phần làm cho tác phẩm thêm gần gũi, chân thực và giàu ý nghĩa.
Bìa sách khắc họa hình ảnh chồng thư tay, phong bì và giấy viết tay theo phong cách ký họa, gắn liền trực tiếp với nội dung thư từ giữa Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và gia đình. Tông màu be ngà gợi nên không khí xưa cũ, hoài niệm, làm nổi bật chiều sâu tình cảm và giá trị lịch sử của tác phẩm.
Cuốn sách phù hợp cho các bạn đọc độc giả quan tâm lịch sử, văn hóa, và các nhân vật lịch sử như Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh.
Trích đoạn sách
“Những lá thư này là một di sản Ba Thanh để lại, dành riêng cho con cháu, để họ truyền lại cho mãi mãi những lứa cháu con sau này… như những giọt sữa nuôi dưỡng trong cả cuộc đời, như những dòng máu tiếp tục chảy trong huyết quản” (Trích Lời mở đầu)
[...]
“Không được thơ Cúc, anh phần thì trông mong, phần thì áy náy, không biết mình ăn ở với vợ con thế nào mà đến khi xa nhau phải thế. Em cũng biết tuy nhớ nhau nhiều ngày hay sinh ra nghĩ thế này thế khác, tâm lý ấy cũng có gì là lạ.” (Trích thư Đại tướng Nguyễn Chí Thanh gửi vợ Nguyễn Thị Cúc, ngày 5-7-1950)
[...]
“Ba dặn các con đây này: Phải gắng học cho giỏi, tính nết cho tốt, làm việc cho khá. Ba chúc các con ngoan để sau này thành người có đạo đức.” (Trích thư Đại tướng Nguyễn Chí Thanh gửi gia đình, tháng 11-1964)
[...]
“… Đại tướng Nguyễn Chí Thanh vẫn luôn hiện hữu trong cuộc đời chúng ta. Trong các văn kiện, tài liệu của Đảng và Nhà nước. Trong những bộ sách. Trong những cuốn phim. Qua các kỷ vật trong viện bảo tàng. Qua rất nhiều bài viết trên báo chí. Qua truyền hình và đài phát thanh. Với những bức tượng ở quảng trường, trong các khu lưu niệm. Với những miếu thờ giản dị nơi thôn dã...” (Trích Tòng Bạt)
[...]
“Chúng ta đã đọc những bài báo của Đại tướng với bút danh “Trường Sơn” - những bài viết làm nức lòng dân tộc trong những năm đánh Mỹ. Chúng ta quen với một giọng văn đanh thép, sắc sảo, hào hùng, một tư duy sáng suốt đầy sức thuyết phục, một thái độ tận tụy, kiên trung quyết tâm chiến đấu và sẵn sàng hy sinh. Chúng ta cũng biết đến những bài nói sảng khoái, chân tình khi vị tướng nông dân lội bùn trên những cánh đồng hợp tác, điểm xuyết những câu hò man mác những triền sông. Chúng ta cũng đã đọc những câu chuyện phảng phất màu sắc huyền thoại nhưng lại rất thực, kể về một cán bộ lãnh đạo cao cấp cõng cấp dưới qua suối, hay một chỉ huy quân đội “bênh vực” một làn điệu quan họ. Bây giờ, đọc lại những bức thư viết từ khoảng xa là 69, gần là 49 năm trước, ta gặp lại vẫn Nguyễn Chí Thanh ấy, nhưng trong nỗi chờ mong thư vợ, mong đến mức tỷ mẩn đếm từng lá thư, băn khoăn đến mức so sánh số thư gửi đi với số thư nhận được, rồi nghĩ ra đủ thứ lý do để mà lo lắng, băn khoăn, nào là ốm đau, nào là giận hờn, nào là bom lửa… Ta thấy vị Đại tướng ngày nào sao mà gần gũi, sao mà thân thương, trong những khía cạnh hết sức đời thường. Giống như tôi, giống như bạn. Những lá thư trở nên tư liệu lịch sử đầy tính nhân văn.”
…
“Đọc mỗi lá thư như dò tìm trở lại từng bước chân trên cả con đường của một con người, một gia đình, những khắc khoải cách xa, những lo âu trĩu nặng, những dặn dò ân cần, những niềm vui, những khao khát trong lòng người chồng, người cha đang gánh vác biết bao nhiệm vụ nặng nề.”
(Trích Lời mở đầu)