"Lê Văn Duyệt - một nhân vật đặc biệt, trong cuộc đời riêng và trong bối cảnh lịch sử mà nhân vật ấy sống. Việc đặt Lê Văn Duyệt dưới nhiều lăng kính không chỉ để tìm hiểu, đánh giá con người đó, xét về mặt công tội, mà còn choán một mặt bằng về văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc trong dân gian đến tận hôm nay" - Trần Bạch Đằng
Lê Văn Duyệt (1763 - 1832) sinh ra, lớn lên và hoạt động trong nửa sau thế kỷ XVIII và gần như trọn vẹn nửa đầu thế kỷ XIX. Lúc này chế độ phong kiến Việt Nam đã bước vào thời kỳ khủng hoảng suy vong, được đánh dấu bằng sự bùng nổ quyết liệt và song hành hai loại hình đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc.
Lê Văn Duyệt là một nhân vật lịch sử mà cuộc đời và sự nghiệp trước kia cũng như hiện nay chưa có một sự đánh giá thống nhất, khen chê chưa dứt khoát, đâu là mặt tích cực, đâu là mặt hạn chế. Trong khi đó thì đối với một bộ phận trong nhân dân Sài Gòn - Gia Định (nay là Thành phố Hồ Chí Minh), Lê Văn Duyệt đã được trân trọng thờ phụng, hương khói chuyên cần. Tình hình đó đòi hỏi một cuộc trao đổi ý kiến rộng rãi tiến tới một sự đánh giá đúng đắn về vai trò của ông trong lịch sử dân tộc.
Lê Văn Duyệt là một trong những nhân vật lịch sử nổi tiếng của vùng đất Nam bộ. Năm 2000, Tạp chí Xưa&Nay đã tổ chức cuộc tọa đàm với mong muốn tìm sự đồng thuận, nhằm trả lại sự công bằng cho nhân vật lịch sử Lê Văn Duyệt - người có hơn 20 năm, hai lần làm Tổng trấn Gia Định thành. Nội dung chính của các tác giả đề cập xung quanh 3 loại chủ đề:
- Đánh giá chung về nhân vật Lê Văn Duyệt.
- Trình bày từng chuyên đề xung quanh nhân vật Lê Văn Duyệt như: ngoại giao, ngoại thương, vấn đề Công giáo, bản án tử hình,...
- Một số tư liệu tham khảo như: Ấn đồng triều Nguyễn, văn bia, câu đối, hoành phi, việc xây dựng và quản lý lăng Lê Văn Duyệt. Lăng Lê Văn Duyệt ngày nay là một công trình kiến trúc nghệ thuật được xếp hạng di tích cấp quốc gia. Hằng năm, vào những ngày lễ, tết là dịp để bà con người Việt cũng như người Hoa ở khắp nơi tụ hội về để bái lễ. Điều đó nói lên được những tình cảm đặc biệt mà người dân Nam bộ đã dành cho vị “Đức Ông” trong suốt hơn 200 năm qua.
Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.