Vào thời Trịnh-Nguyễn phân tranh, ở vùng Tây Sơn (nay là An Khê, Bình Định), có ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ, tổ tiên vốn từ Nghệ An bị bắt vào Nam. Từ nhỏ, họ được thầy Trương Văn Hiến dạy dỗ, hun đúc lòng yêu nước, căm ghét quyền thần Trương Phúc Loan.
Người anh cả Nguyễn Nhạc, với tài giao thiệp và buôn bán, đã âm thầm kết giao hào kiệt, gây dựng cơ sở trong người Thượng, nuôi chí lớn. Năm 1771, ba anh em phất cờ khởi nghĩa ở Tây Sơn Thượng đạo với khẩu hiệu "Đả đảo quyền thần Trương Phúc Loan". Lực lượng nhanh chóng lớn mạnh, thu hút cả người Kinh lẫn người Thượng.
Năm 1773, Tây Sơn chiếm Tuy Viễn, rồi dùng mưu hạ thành Quy Nhơn. Sau đó, họ mở rộng lãnh thổ ra Quảng Nam, Quảng Ngãi. Khi chúa Trịnh lợi dụng tình hình hỗn loạn tiến vào Đàng Trong, Nguyễn Nhạc khôn khéo vừa chống Nguyễn, vừa mượn danh Trịnh để củng cố thế lực. Ông lên ngôi Hoàng đế Thái Đức năm 1778.
Tháng 1/1785, Nguyễn Huệ đại phá liên quân Xiêm-Nguyễn Ánh trong trận Rạch Gầm - Xoài Mút, quét sạch ngoại xâm. Sau đó, ông tiến ra Bắc Hà "Phù Lê diệt Trịnh", chấm dứt quyền lực họ Trịnh. Sợ hãi trước thế lực của Tây Sơn, vua Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh, đưa quân Thanh vào chiếm đóng Thăng Long.
Tác giả Trần Thị Mai tốt nghiệp ngành Sử, chuyên ngành Lịch sử Việt Nam tại Trường Đại học Tổng hợp TP.HCM. Bà là Phó Giáo sư, Tiến sĩ, giảng viên cao cấp tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, có 38 năm làm công tác giảng dạy và nghiên cứu lịch sử Việt Nam, với lĩnh vực chuyên sâu là Lịch sử cổ- trung đại Việt Nam. Bà cũng là chủ biên và tham gia biên soạn nhiều sách về lịch sử Việt Nam, lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh và sách giáo khoa trung học phổ thông.
Họa sĩ Lê Tường Thanh là giảng viên trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM.