Ngày 28 tháng Ba mười năm về trước, tại Thành phố Hồ Chí Minh vang lên tiếng kèn xung trận thúc giục thanh niên đi vào một phong trào hành động cách mạng mới: Phong trào Thanh niên xung phong. Một trận tuyến đầy cam go mở ra, nhằm giành lại sự sống cho những vùng đất bị hoang hóa nhiều năm dưới bom đạn Mỹ. Từ những ngày đầu thành lập, lực lượng Thanh niên xung phong đã đi đến các huyện ngoại thành và các tỉnh phía Nam, phục vụ tại nhiều công nông trường, khai hoang phục hóa đất đai, làm thủy lợi, xây dựng nhà ở và các công trình phục vụ đồng bào từ Thành phố lên định cư tại các vùng kinh tế mới…
Tác phẩm phản ánh khí thế và hoạt động Thanh niên xung phong qua chặng đường mười năm, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong lao động và trong chiến đấu, khẳng định sức bật của tuổi trẻ, khẳng định điều kiện trưởng thành và đổi đời của những con người trong xã hội cũ thực sự muốn vươn lên xây dựng cuộc sống mới, trong môi trường lý tưởng ấy. Mỗi nhân vật trong truyện đến với cách mạng, với tập thể Thanh niên xung phong từ một hoàn cảnh riêng. Đó là những con người khác nhau về thành phần xã hội, có lý lịch, tuổi tác, trình độ học vấn, sức khỏe, tâm tư... không giống nhau, và có thể động cơ tham gia cũng có những nét riêng biệt. Từ trong thử thách, khó khăn riêng, từ trong lầm lỡ của ngày hôm qua, họ đã nỗ lực vươn lên tìm thấy hạnh phúc và ý nghĩa chân chính cho đời mình, một hạnh phúc chắt chiu như đãi cát tìm vàng, như chuốt ngọc từ trong đá.
Tập truyện đã được hãng phim Trẻ dựng thành phim nhựa cùng tên vào năm 1991.