Hồi Ức, Giấc Mơ, Suy Ngẫm

Giới thiệu sách Hồi Ức, Giấc Mơ, Suy Ngẫm

“Hồi ức, giấc mơ, suy ngẫm” - Hành trình vào nội tâm của Carl Jung

“Hồi ức, Giấc mơ, Suy ngẫm” (tên tiếng anh: “Memories, Dreams, Reflections”) là cuốn hồi ký được viết vào cuối đời của nhà tâm lý học vĩ đại Carl Gustav Jung, phần lớn qua lời kể cho người cộng sự Aniela Jaffé, rồi được chính ông biên tập, chỉnh sửa và bổ sung.

Trong tác phẩm này, ông không kể lại cuộc đời mình theo trình tự thời gian hay liệt kê các sự kiện quan trọng, mà ông dẫn dắt người đọc đi sâu vào thế giới nội tâm - nơi những ký ức tuổi thơ, những giấc mơ kỳ lạ, trải nghiệm huyền bí và suy tư triết lý hòa quyện thành một hành trình tự khám phá phi thường mà ông đã trải qua - như một cách đối thoại với thế hệ sau.

“Tôi chỉ có thể hiểu được bản thân nhờ những diễn biến nội tâm. Chính những điều này đã tạo nên sự kỳ lạ của cuộc đời tôi, và những điều này là đối tượng của cuốn tự truyện của tôi” - Carl Jung

Một kho tàng tư tưởng từ chính trải nghiệm sống

Cuốn sách thể hiện rõ những ý tưởng then chốt đã định hình nên tư tưởng và học thuyết phân tâm học của Jung. Đầu tiên là khái niệm “cá nhân hóa” (individuation) - hành trình tâm lý suốt đời để hợp nhất cái tôi ý thức với phần vô thức sâu thẳm, nhằm trở thành con người trọn vẹn. Jung cho rằng chỉ khi ta dám đối diện với bóng tối nội tâm, ta mới có thể thực sự hiểu và hoàn thiện bản thân.

Một trong những đóng góp nổi bật khác là lý thuyết về “vô thức tập thể” và “các nguyên mẫu” (archetypes) - nơi Jung khám phá những biểu tượng, hình ảnh và mô thức chung của nhân loại được lưu giữ trong tâm trí chúng ta qua hàng ngàn năm tiến hóa văn hóa. Ông cho rằng giấc mơ, thần thoại và tôn giáo đều là ngôn ngữ biểu tượng của tầng vô thức này.

Thông qua những giấc mơ của chính mình, Jung đã tìm thấy con đường chữa lành và phát triển tâm lý. Ông tin rằng giấc mơ không đơn thuần là sự phản ánh cảm xúc, mà là những thông điệp sâu xa từ linh hồn, chỉ dẫn cho ta sống thật với chính mình.

Bên cạnh đó, Jung cũng dành nhiều trang viết để chiêm nghiệm về tôn giáo, cái chết, sự sống, và mối liên hệ giữa con người với cái thiêng liêng - thể hiện ông không chỉ là nhà khoa học mà còn là một nhà thần học hiện đại.

Cấu trúc và nội dung - Một đời sống kể từ bên trong

Cuốn sách được viết theo cả trật tự thời gian lẫn chủ đề nội tâm. Mở đầu là ký ức thời thơ ấu - nơi những giấc mơ kỳ dị và cảm giác khác biệt với thế giới xung quanh đã gieo mầm cho tư duy tâm linh sau này của ông. Jung kể về thời niên thiếu, những năm tháng học hành, và đặc biệt là thời kỳ làm việc cùng Freud - người thầy, người bạn, và cuối cùng là người ông phải chia tay vì khác biệt tư tưởng.

Phần sâu sắc nhất của cuốn sách là khi Jung kể lại giai đoạn khủng hoảng sau khi rời xa Freud - ông rơi vào trạng thái khủng hoảng tâm lý, buộc phải quay về với chính mình qua những giấc mơ, hình ảnh tưởng tượng và chiêm nghiệm nội tâm. Chính trong giai đoạn này, nhiều khái niệm tâm lý học lớn đã ra đời từ chính trải nghiệm sống, chứ không phải từ lý thuyết thuần túy.

Những chương cuối cùng giống như những bài thiền văn, nơi Jung không còn viết với tư cách nhà khoa học, mà như một con người đi tìm câu trả lời cho sự sống, cái chết và ý nghĩa tồn tại.

Ai nên đọc và cuốn sách sẽ giúp gì cho bạn?

• “Hồi ức, Giấc mơ, Suy ngẫm” không dành cho những ai chỉ tìm kiếm một bản tiểu sử thông thường. Đây là cuốn sách dành cho:
• Những ai đang trên hành trình tìm hiểu bản thân, chữa lành nội tâm, hoặc đang khủng hoảng tinh thần.
• Những người yêu thích triết học, tôn giáo, nghệ thuật và biểu tượng - vì cuốn sách mở ra một thế giới giàu chất suy tư và liên tưởng.
• Những người làm tâm lý học, trị liệu hoặc nghiên cứu con người, muốn hiểu tận gốc tư tưởng của Jung.

Đọc cuốn sách này, bạn không chỉ hiểu thêm về một trong những bộ óc vĩ đại của thế kỷ 20, mà còn được mời gọi dấn thân vào chính hành trình cá nhân của mình - nơi bạn lắng nghe tiếng gọi từ bên trong, đối diện với cái bóng, và từ đó, khám phá con người thật sự mà bạn có thể trở thành.

Trích đoạn sách Hồi Ức, Giấc Mơ, Suy Ngẫm

Dù là những cá nhân riêng biệt, con người chúng ta, ở một mức độ lớn, vẫn là đại diện, là nạn nhân và là tác nhân của một tinh thần tập thể có tuổi đời tính bằng thế kỷ. Ta có thể tưởng rằng suốt đời được tự làm theo ý mình, và có thể chẳng bao giờ nhận ra phần lớn thời gian ta chỉ là vai phụ trên sân khấu của vở kịch thế gian. Có những yếu tố, dù ta không biết đến, vẫn ảnh hưởng đến đời ta - và càng mạnh hơn nếu chúng nằm trong vô thức. (Chương III)

Tôi không có ý định, cũng chẳng đủ khả năng, để đứng ngoài bản thân và quan sát số phận của mình một cách thật sự khách quan. Nếu làm vậy, tôi sẽ phạm sai lầm thường thấy trong các hồi ký - hoặc dệt nên một ảo tưởng về cách lẽ ra mọi chuyện nên xảy ra, hoặc viết ra một lời biện hộ cho đời mình. Rốt cuộc, con người là một hiện tượng không thể tự phán xét mình, và việc này, dù tốt hay xấu, vẫn phải giao cho người khác nhận định. (Chương III)

Trong nhiều trường hợp tâm thần học, bệnh nhân đến với chúng tôi luôn mang theo một câu chuyện chưa từng được kể - và thường thì chẳng ai biết đến câu chuyện đó. Theo tôi, việc điều trị thực sự chỉ có thể bắt đầu sau khi ta khám phá được câu chuyện cá nhân đó. Đó là bí mật của bệnh nhân, là tảng đá mà họ va phải và vỡ tan. Nếu tôi biết được câu chuyện bí mật ấy, tôi có trong tay chiếc chìa khóa để điều trị. Nhiệm vụ của bác sĩ là tìm ra cách để đạt tới tri thức đó. Trong đa số trường hợp, chỉ khai thác phần ý thức là không đủ. Đôi khi một bài kiểm tra liên tưởng có thể mở đường; cũng có thể là việc giải mã giấc mơ, hoặc một mối quan hệ kiên nhẫn, lâu dài với bệnh nhân như giữa người với người. Trong điều trị, vấn đề luôn luôn là con người toàn vẹn - không bao giờ chỉ là triệu chứng đơn lẻ. Chúng ta phải đặt ra những câu hỏi thách thức nhân cách toàn diện.(Chương IV)

Tâm thức phức tạp hơn và khó tiếp cận hơn cơ thể rất nhiều. Có thể nói rằng, nó là một nửa thế giới – nửa chỉ thực sự tồn tại khi ta nhận thức được nó. Vì lý do đó, tâm thức không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là vấn đề của cả thế giới, và nhà tâm thần học phải đối mặt với cả một thế giới. (Chương IV)

Với tôi, một chân lý khoa học là một giả thuyết có thể tạm thời xem là phù hợp, nhưng không bao giờ được coi là một giáo lý vĩnh cửu. (Chương V)

Rốt cuộc, người nghệ sĩ hiện đại luôn muốn sáng tạo nghệ thuật từ vô thức. (Chương VI)

[...] không có lịch sử thì không thể có tâm lý học – và chắc chắn là không thể có tâm lý học về vô thức. (Chương VII)

Cuộc đời tôi đã được xuyên thấu và gắn kết lại bởi một ý tưởng và một mục tiêu duy nhất: đó là đi sâu vào bí mật của nhân cách. Mọi thứ đều có thể được giải thích từ điểm trung tâm ấy, và tất cả các công trình của tôi đều liên quan đến chủ đề duy nhất này. (Chương VII)

Mọi phán đoán của một cá nhân đều chịu ảnh hưởng bởi kiểu nhân cách của anh ta, và rằng mọi quan điểm đều tất yếu là tương đối. (Chương VII)

Khi một nhà vật lý nói rằng nguyên tử có cấu tạo như thế này hay thế kia, và vẽ một mô hình về nó, ông ta không hề có ý nói ra một chân lý vĩnh cửu. Nhưng các nhà thần học lại không hiểu khoa học tự nhiên, và đặc biệt là không hiểu tư duy tâm lý học. Tư liệu của tâm lý học phân tích, những sự kiện chính yếu của nó, bao gồm các phát ngôn - các phát ngôn thường xuất hiện lặp lại một cách nhất quán ở những nơi và thời điểm khác nhau. (Chương VII)

Giống như bất kỳ ai có khả năng tự xét mình, tôi đã sớm mặc nhiên cho rằng sự phân đôi trong nhân cách của mình là một vấn đề hoàn toàn cá nhân và thuộc trách nhiệm riêng của tôi. (Chương VIII)

Mục tiêu của người Ấn không phải là sự hoàn thiện về mặt đạo đức, mà là trạng thái nirdvandva - giải thoát khỏi các đối cực. Họ mong muốn được thoát khỏi tự nhiên; để thực hiện mục tiêu này, họ tìm kiếm trong thiền định trạng thái không hình ảnh và trống rỗng. Tôi, ngược lại, muốn tiếp tục sống trong trạng thái chiêm nghiệm sinh động về thiên nhiên và các hình ảnh thuộc tâm thức. Tôi không muốn được giải thoát khỏi con người, cũng không khỏi bản thân, hay khỏi tự nhiên; bởi với tôi, tất cả những điều đó đều là những phép màu vĩ đại nhất. Thiên nhiên, tâm thức, và sự sống hiện lên trước tôi như thần thánh đã được phơi bày – và tôi còn có thể mong ước gì hơn thế? Với tôi, ý nghĩa tối cao của Tồn Tại chỉ có thể nằm ở chỗ: nó tồn tại – chứ không phải ở chỗ nó không tồn tại, hay không còn tồn tại nữa.

Với tôi, không có sự giải thoát nào bằng mọi giá. Tôi không thể được giải thoát khỏi điều gì mà tôi chưa từng sở hữu, chưa từng làm, hay chưa từng trải nghiệm. Giải thoát thực sự chỉ khả thi khi tôi đã làm tất cả những gì có thể, đã hiến dâng hoàn toàn cho một điều gì đó và tham dự vào nó đến tận cùng. Nếu tôi rút lui khỏi sự tham dự ấy, thì tôi gần như tự cắt bỏ một phần tương ứng trong tâm thức. Dĩ nhiên, có thể có lý do chính đáng khiến tôi không đắm chìm trong một trải nghiệm nào đó. Nhưng khi đó, tôi buộc phải thừa nhận sự bất lực của mình, và phải hiểu rằng tôi có thể đã bỏ lỡ một điều hết sức quan trọng. Bằng cách này, tôi chuộc lại sự thiếu vắng hành động tích cực bằng nhận thức rõ ràng về sự bất toàn của bản thân.

Một người chưa từng đi qua địa ngục của những đam mê trong chính mình thì chưa bao giờ vượt thắng được chúng. Chúng sẽ sống kề cận người đó, và bất kỳ lúc nào, một tia lửa có thể phóng ra và thiêu rụi chính ngôi nhà của anh ta. Mỗi khi chúng ta từ bỏ, lãng quên, và bỏ lại quá nhiều điều, thì luôn luôn có nguy cơ rằng những điều ta đã lơ là ấy sẽ quay trở lại với sức mạnh còn lớn hơn. (Chương IX)

Thông tin tác giả Carl Gustav Jung

Carl Gustav Jung

Sinh (1875-1961), bác sĩ tâm thần, nhà tâm lí học, tâm lí trị liệu người Thụy Sĩ. Sáng lập một trường phái Tâm lí học mới là "Tâm lí học Phân tích"(Analytical Psychology’) nhằm phân biệt với trường phái Phân tâm học của Sigmund Freud. Jung đặc biệt quan tâm đến việc phân tích, diễn giải giấc mơ, các biểu tượng xuất hiện trong đó, coi chúng là con đường dẫn vào vô thức, hé lộ những ham muốn ẩn giấu, những mong muốn bù đắp cho hiện tại, những khát vọng hướng tới tương lai. Và trên hết, theo ông, giấc mơ giúp con người đạt được sự hiểu biết toàn vẹn.

Xem tất cả sách của tác giả Carl Gustav Jung