Nguyễn Thị Xuân Phượng

Đạo diễn Xuân Phượng tên thật Nguyễn Thị Xuân Phượng, sinh năm 1929 tại Huế trong một gia đình hoàng tộc. Hồi nhỏ, bà sống cùng gia đình ở Đà Lạt. Cha bà là Thanh tra Học chính kiêm hiệu trưởng trường tiểu học duy nhất tại Đà Lạt khi đó. Tháng 6/1945, bà quyết định đi theo kháng chiến khi mới 16 tuổi. Trong thời gian ở chiến khu Việt Bắc cho đến khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, bà đã trải qua nhiều nghề, trước khi chuyển qua học và làm phim tài liệu chiến trường. 

Đạo diễn Xuân Phượng ghi tên mình vào lịch sử phim tài liệu Việt Nam, với các tác phẩm “Việt Nam và chiếc xe đạp” (1974), “Khi tiếng súng vừa tắt” (1975), “Khi những nụ cười trở lại” (1976), “Hai tiếng quê hương” (1978), “Tôi viết bài ca hồi sinh” (1979)… Tuy nhiên, những bộ phim tài liệu dù lừng lẫy đến đâu cũng không thể phản ánh hết cuộc đời nhiều thăng trầm của đạo diễn Xuân Phượng. Từng được đào tạo ngành y, rồi làm công nhân ở xưởng chế tạo chất nổ, rồi làm thông dịch viên ngoại giao, rồi làm truyền hình… Thậm chí, có giai đoạn đạo diễn Xuân Phượng còn đảm nhận vị trí Trưởng phòng khám Nhi quận Ba Đình - Hà Nội, mà một bệnh nhân đến bây giờ vẫn nhớ ơn bà là nhà văn Bảo Ninh.